Wstęp

    Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego, to jeden z podstawowych dokumentów wychowawczych szkoły. Gimnazjum przygotowuje młodzież do aktywnego wchodzenia w życie gospodarcze, do świadomego stanowienia o sobie, wytyczania własnej drogi rozwoju poprzez aktywne wzmacnianie swoich mocnych stron, zainteresowań, uzdolnień. Dlatego niezbędne jest wyposażenie uczniów w umiejętność podejmowania odważnych, samodzielnych decyzji, umiejętność uczenia się przez całe życie, umiejętność radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych.

    Ponadto absolwent gimnazjum musi znać system kształcenia, oferty szkół ponadgimnazjalnych, świat zawodów, a także strukturę rynku pracy.

    Funkcjonowanie w nowoczesnym społeczeństwie wymaga aktywnych zachowań i umiejętności podejmowania trafnych decyzji.

    Rzeczywistość ekonomiczno–społeczno–polityczna wymusza nowe oczekiwania pracodawców wobec pracowników. Dynamizm innowacyjny wymaga ustawicznego uzupełniania wiedzy. Pożądanymi zachowaniami w organizacjach są: inicjatywa, zaangażowanie, elastyczność, samodzielność, a także mobilność i niezależność.

    Zmienia się także charakter relacji między pracodawcą a pracownikiem. Zwiększa się odpowiedzialność uczestników rynku pracy za miejsce pracy i rozwój kariery zawodowej. Uczenie się przez całe życie i rozwijanie różnorodnych kompetencji, ułatwia dobre funkcjonowanie na rynku pracy. Atrakcyjność pracownika to wypadkowa jego wiedzy, umiejętności i motywacji. Wzorzec pracownika tzw. „organizacji przyszłości” to człowiek z dużymi umiejętnościami pracy zespołowej, otwarty na świat, odrzucający stereotypy i uprzedzenia. Dlatego istotnym zadaniem szkoły jest nauka nowych technik uczenia się i rozwoju. Ważnym aspektem są także treningi w zakresie umiejętności społecznych, które na dzisiejszym rynku pracy są wysoko cenione.

    Wszelkiego rodzaju wybory dotyczące zdobycia wykształcenia, czy kwalifikacji zawodowych wymagają coraz większej wiedzy o rynku pracy, rynku edukacyjnym i o sobie samym. Istotnym jest, aby dokonując wyboru, uczeń kierował się własnymi zdolnościami, pasjami, możliwościami, predyspozycjami, a nie niespełnionymi ambicjami rodziców czy wyborami rówieśników z klasy.

    Potrzeby te generują konieczność korzystania już w szkole z pomocy doradcy zawodowego, który koordynował będzie działania opracowane w Wewnątrzszkolnym Programie Doradztwa Zawodowego.

    Analiza czynników ważnych przy podejmowaniu pierwszych decyzji edukacyjno–zawodowych oraz diagnoza zapotrzebowania społeczności szkolnej na działania z tego zakresu zadecydowały o treściach ujętych w Wewnątrzszkolnym Systemie Doradztwa Zawodowego w Publicznym Gimnazjum w Nawojowej.

 Czynniki warunkujące podejmowanie trafnych decyzji edukacyjno-zawodowych przez młodzież gimnazjalną.

            Wybór zawodu jest procesem rozwojowym i stanowi sekwencję decyzji podejmowanych na przestrzeni wielu lat życia.

    Na wybór zawodu wpływają czynniki indywidualne np. predyspozycje intelektualne, osobowościowe i zdrowotne.

    Ważne są także czynniki środowiskowe, np. wykształcenie i wartości rodziny, zasoby i decyzje przyjaciół, osobowość i zaangażowanie wychowawców i innych ważnych osób dla dziecka.

 Diagnoza potrzeb społeczności szkolnej w zakresie pomocy uczniom w wyborze zawodu i kierunku kształcenia.

    Diagnozę potrzeb szkoły na działania z zakresu doradztwa zawodowego dokonano na podstawie:

- obserwacji,

- rozmów z uczniami, rodzicami i nauczycielami,

- analizy dokumentów (dzienniki szkolne, ankiety, sprawozdania),

- konsultacji z przedstawicielami Poradni Psychologiczno Pedagogicznych.

    Z diagnozy wynika jednoznacznie, że co trzeci uczeń nie uwzględnia w wyborze szkoły i zawodu predyspozycji, zainteresowań, cech osobowości i innych zasobów.

    Często uczniowie kierują się wyborami kolegów, dobrym dojazdem do szkoły, czy modą. Tymczasem adekwatna samoocena to pierwszy krok do trafnego wyboru zawodu.

    Drugim ważnym aspektem na, który wskazują zarówno uczniowie, nauczyciele i rodzice to konieczność przekazania rzetelnej informacja nt. szkół ponadgimnazjalnych (zasady i terminy rekrutacji, system nauki, możliwości uzyskania kwalifikacji zawodowych itp.).

    Ponadto niezbędne są także informacje nt. nowych zawodów i aktualnej sytuacji na rynku pracy.

    Szczególnej opieki wymagają uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, niepełnosprawni, przewlekle chorzy, oraz z rodzin niewydolnych wychowawczo.

    Innym problemem jest zbytnie zainteresowanie uczniów uzyskujących słabe wyniki w nauce liceami ogólnokształcącymi. Wybory takie doprowadzają do porażek na egzaminie maturalnym a nawet nieukończenia szkoły, co skutkuje brakiem kwalifikacji zawodowych.

    Następnym ważnym obszarem, który wymaga opieki ze strony nauczycieli jest uwrażliwienie młodych ludzi na konieczność ustawicznego kształcenia się. Polska szkoła nie uczy jak się uczyć, a w dzisiejszym świecie nieustannych zmian „Ten wie wystarczająco dużo, kto wie jak się uczyć” (Henry Adams).

    Wykorzystywanie technologii informacyjnej i komunikacyjnej wymaga także odpowiednich umiejętności np. bezpiecznego korzystania z Internetu, czy szybkiej umiejętności czytania i sporządzania notatek.

    Życie w dobie zmian, gdy liczy się przedsiębiorczość oraz wysokie kwalifikacje zawodowe, wymaga wyposażenia młodych ludzi w umiejętność podejmowania trafnych decyzji, twórczość, kreatywne myślenie, planowanie, umiejętność zarządzania czasem a także stresem i wiele innych.

    Ponadto szkoła powinna współpracować z takimi instytucjami jak: Urząd Pracy, Zakłady Pracy, Szkoły Ponadgimnazjalne, Ochotnicze Hufce Pracy, Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczna lub inne specjalistyczne, lekarze medycyny pracy.

 Cele Wewnątrzszkolnego Programu Doradztwa Zawodowego.

    Celem głównym Programu jest przygotowanie uczniów do trafnego wyboru zawodu i dalszego kierunku kształcenia poprzez pobudzenie uczniów do samopoznania i zdobycie wiedzy niezbędnej do właściwego zaplanowania kariery zawodowej.

    Wyżej wymieniony cel wykazuje konieczność kształcenia wśród uczniów konkretnych umiejętności i dyspozycji, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania w różnych rolach zawodowych i społecznych. Ponadto cel główny zobowiązuje całą społeczność szkolną do systematycznych oddziaływań wychowawczo – doradczych.

 Cele operacyjne Programu.

Uczniowie:

- są zmotywowani do podjęcia wysiłku przy podejmowaniu decyzji w sprawie wyboru szkoły i zawodu,

- znają czynniki trafnego wyboru zawodu,

- wiedzą jak się uczyć i rozwijają swoje zainteresowania, pasje i predyspozycje,

- potrafią określić swoje mocne strony, są świadomi swoich ograniczeń,

- posiadają informacje o zawodach i sytuacji na rynku pracy,

- znają system kształcenia, oraz ofertę szkół ponadgimnazjalnych,

- znają zasady rekrutacji i terminarz rekrutacyjny,

- wybierają zawód i szkołę po dokonaniu konfrontacji własnych predyspozycji z wymaganiami szkoły i zawodu,

- znają źródła informacji edukacyjnej i zawodoznawczej,

- absolwent gimnazjum jest otwarty i przygotowany na wyzwania współczesnego świata.

Nauczyciele:

- wykorzystują wiedzę nt. ucznia, pomagają w określaniu indywidualnych profili

- potrafią diagnozować potrzeby i zasoby uczniów,

- rozwijają talenty, zainteresowania, zdolności, predyspozycje,

- wspierają decyzję zawodowo – edukacyjną swoich uczniów,

- realizują metodami aktywnymi zgodnie z podstawą programową tematy zawodoznawcze.

Rodzice:

- są zaangażowani i przygotowani do pełnienia roli „doradców”,

- znają czynniki ważne przy wyborze szkoły i zawodu,

- znają ścieżki edukacyjne, ofertę szkół, zasady rekrutacji,

- wiedzą gdzie szukać pomocy dla swoich dzieci w sytuacjach trudnych i problemowych.

 Formy, metody i techniki realizacji zadań Programu.

    Poradnictwo indywidualne jest jedną z form wspierania uczniów w rozwoju edukacyjno – zawodowym. Podstawowym zadaniem poradnictwa indywidualnego w szkole jest udzielanie pomocy w zakresie określania zdolności i zainteresowań ucznia, wyboru kierunku kształcenia z uwzględnieniem jego predyspozycji psychofizycznych.

Uczniowie, którzy napotykają na trudności decyzyjne mogą korzystać z indywidualnych porad pedagoga w formie:

- rozmów i wywiadów doradczych,

- diagnozowania predyspozycji zawodowych poprzez metody testowe,

- udzielania wsparcia i pomocy w podjęciu decyzji,

- pomocy w budowaniu poczucia własnej wartości, pokonywania barier, które przeszkadzają w optymalnym rozwoju,

- pomocy w terminowym i przepisowym składaniu dokumentów do szkół,

- udzielania informacji adekwatnych do potrzeb ucznia (także o alternatywnych formach kształcenia).

    Grupowe formy poradnictwa zawodowego odbywają się w ramach lekcji wychowawczych, zajęć zawodoznawczych prowadzonych przez specjalistów z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Nowym Sączu. W trakcie doświadczeń grupowych uczeń może dokonać adekwatnej samooceny swoich zdolności i umiejętności, określić konkretne zmiany w sposobie myślenia i działania.

    Zajęcia grupowe oprócz możliwości otrzymania informacji zwrotnych od kolegów i koleżanek umożliwiają także pokonywanie osobistych barier związanych z funkcjonowaniem społecznym. Tak więc podczas zajęć grupowych uczniowie doskonalą swoje umiejętności interpersonalne i uzyskują niezbędne informacje edukacyjne i  zawodowe. Metody i techniki wykorzystywane w poradnictwie grupowym to: mini wykłady, seminaria, mapy myśli,  prezentacje multimedialne, dyskusje, burze mózgów, treningi umiejętności społecznych, inscenizacje i odgrywanie ról, metody testowe (kwestionariusze, ankiety, testy), warsztaty zawodoznawcze, filmy edukacyjne itp.

    Inne formy pracy zawodoznawczej i doradczej w szkole to: prowadzenie gabloty informacyjnej, uaktualnianie informacji na stronie internetowej szkoły, organizowanie wycieczek zawodoznawczych oraz udział w „Festiwalu zawodów”, ogłaszanie konkursów, organizowanie wystaw, spotkania diagnostyczne i informacyjne z osobami i instytucjami wspierającymi szkołę w zakresie preorientacji zawodowej, organizowanie zajęć pozalekcyjnych, angażowanie rodziców w pogadanki tematyczne, organizowanie spotkań informacyjnych z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych oraz włączenie programów multimedialnych do przedmiotów wiedza o społeczeństwie, technika, informatyka.

    Powyższe formy, metody i techniki wykorzystywane są głównie w pracy z uczniami, a także rodzicami i nauczycielami.

 Plan działań Wewnątrzszkolnego Programu Doradztwa Zawodowego Publicznego Gimnazjum w Nawojowej.

    Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego to dokument, który określa działania podejmowane przez szkołę w celu przygotowania uczniów do wyboru dalszego kierunku kształcenia i zawodu, wejścia na rynek pracy oraz nabycia kompetencji niezbędnych we współczesnym świecie.

    Organizacją i opracowaniem Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego w Gimnazjum zajmuje się pedagog szkolny.

    Plany działań z zakresu doradztwa realizowane w poszczególnych klasach podlegają corocznemu zatwierdzeniu przez Radę Pedagogiczną.

    Szczegółowa tematyka WSDZ realizowana w poszczególnych klasach oparta jest na:

- założeniach prawa oświatowego,

- diagnozie potrzeb uczniów, rodziców i nauczycieli,

- nowych wyzwaniach współczesnego rynku pracy.

Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego Publicznego Gimnazjum w Nawojowej realizowany jest wg. poniższego planu w klasach I–III.

    Zakłada współpracę wychowawców z rodzicami w celu pomocy uczniom w podjęciu trafnej decyzji zawodowej i szkolnej.

    Za jego realizację odpowiadają wychowawcy klas, którzy uwzględniają zadania programu w rocznym planie wychowawczym klasy.

    Osobami odpowiedzialnymi za realizację programu są także: pedagog szkolny, nauczyciel wiedzy o społeczeństwie, edukacji do bezpieczeństwa oraz pozostali nauczyciele.

    Ponadto pedagog koordynuje wszystkie działania WSDZ, odpowiada za współpracę z osobami i instytucjami wspierającymi szkołę w zakresie planowania kariery edukacyjno- zawodowej uczniów.

    Program na dany rok szkolny zatwierdzany jest przez Radę Pedagogiczną.

PLAN DZIAŁAŃ Z ZAKRESU DORADZTWA ZAWODOWEGO DLA KLAS I.

PLAN DZIAŁAŃ Z ZAKRESU DORADZTWA ZAWODOWEGO DLA KLAS II.

PLAN DZIAŁAŃ Z ZAKRESU DORADZTWA ZAWODOWEGO DLA KLAS III.